Historia szkoły

Powstanie i funkcjonowanie Zespołu Szkół Specjalnych w Zawadzkiem

We wschodniej części województwa opolskiego, wśród dużego kompleksu leśnego rozciągającego się po obu brzegach rzeki Małej Panwi, położone jest miasto Zawadzkie. Wraz z dwoma miejscowościami, tj. Żędowicami i Kielczą tworzy gminę, której obszar wynosi 8221ha. Powierzchnia miasta przypomina swym kształtem równoboczny trójkąt. Bok północny trójkąta stanowi rzeka Mała Panew, a bok południowy strumyk Bziczka. Ten ostatni wypływa na terenie sąsiadującej z Zawadzkiem gminy Żędowice i płynie w kierunku zachodnim koło leśniczówki Rytwiny ku kolonii Kąty, za którą wpada do Małej Panwi jako jej lewobrzeżny dopływ. Istotnym jest usytuowanie miasta i gminy Zawadzkie. Od północy graniczy z gminami Dobrodzień i Pawonków, od wschodu zaś ze Śląskiem, natomiast od zachodu z gminą Jemielnica^.

Założycielem pierwszych osad hutniczych nad Małą Panwią był Filip Collona. Ale rozwój urbanistyczny tego obszaru nastąpił dzięki pracy kolejnego właściciela huty. W 1815 roku został nim hrabia Andrzej Renard. Hrabia był nie  tylko przemysłowcem ale również miłośnikiem przyrody. Dostrzegając unikalność i wyjątkowość fauny i flory okolic Małej Panwi utworzył tu rezerwat leśny Kolonii Kąty o powierzchni 4850 ha. Na jego skraju w 1856 roku wybudował dla swoich potrzeb zameczek myśliwski, który zyskał sobie miano „Malepartus”, nawiązując do czworonożnych bohaterów jednej z baśni Braci Grimm- lisów mówiących ludzkim głosem. Okoliczne lasy obfitowały w zwierzynę, m.in. rysie, wilki, zwierzynę płową i ptactwo, przyciągając tym samym zapalonych myśliwych. W hucznych i wspaniałych polowaniach uczestniczył cesarz Wilhelm II i książęta pruscy oraz znakomici goście. Na ich cześć stawiano strojne bramy powitalne oraz organizowano uroczyste przyjęcia. W posiadaniu rodu Renardów zameczek pozostawał dwa pokolenia. W 1880 roku wnuk hrabiego Andrzeja- Martiner Ischirschky- Renard sprzedał posiadłość, tj. zameczek myśliwski wraz z leśnym rezerwatem księciu Christianowi Erstowi Stolberg Werningerode. Niestety  w trzydzieści lat po nabyciu zameczku, książę Christian odsprzedał posiadłość. W 1910 roku nabył go właściciel zamków w Pszczynie i Mosznej hrabia Franz Hubert von Tiele- Winckler. Po II wojnie światowej zameczek wraz z rozległym rezerwatem leśnym uległ upaństwowieniu- zarządcą zostało Nadleśnictwo Zawadzkie- i niestety z przyczyn finansowych nie były to lata jego świetności. W 1954 roku wydzierżawiono go Zrzeszeniu Katolików „Caritas” i przeznaczono na zakład opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, którą sprawowały siostry zakonne. W 1967 roku decyzją Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego nieruchomość przekazano Ministerstwu Zdrowia i Opieki Społecznej. Od 1975 roku dziećmi opiekują się Bracia Szkolni- członkowie zakonu założonego w XVII wieku przez Jana de La Salle.

Zamek, jedna z głównych atrakcji turystycznych - prawdziwa perełka architektury, nawiązuje w budownictwie do stylu pruskiego. Dziś odrestaurowany przypomina bajkową dekorację. Obecny kształt, formę i architekturę zamku „Malepartus” zawdzięczamy hrabiemu Tiele-Wincklerowi. To on przebudował budynek umieszczając nad głównym wejściem rodzinny herb Wincklerów i nadając mu architektoniczny kształt warownej rezydencji z Mosznej- tyle, że w zminiaturyzowanym wymiarze.

Obiekt wpisano  25 lutego 1986 roku do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków- Nr Kl. V- 5340 /Zawadzkie/8/86.

Od 1951 roku służył jako Państwowe Prewentorium dla dzieci w wieku szkolnym. W 1953 roku budynek wraz z ogrodem stał się własnością Zgromadzenia Zakonnego de Notre Dame. Znając sytuację i potrzeby w regionie opolskim siostry zdecydowały się zorganizować placówkę dla dzieci specjalnej troski. Pierwszą kierowniczką zakładu została absolwentka Uniwersytetu we Lwowie, wieloletnia nauczycielka szkół średnich- siostra Jadwiga Adamska, która to w listopadzie 1952 roku podpisała umowę o pracę ze Zrzeszeniem Katolików „Caritas” w oddziale w Opolu.

Siostra Jadwiga zaangażowała do pracy sześć kolejnych osób, w tym trzy osoby świeckie. Wspólnie z nimi nadzorowała remont budynku i przygotowała obiekt do przyjęcia dzieci. Po gruntownym remoncie 17 marca 1953 roku w Zawadzkiem, przy ul. Czarnej 2 otwarto Zakład Leczniczo- Wychowawczy „Caritas” dla dzieci głęboko upośledzonych.

 „Zakład Leczniczo- Wychowawczy „Caritas” w Zawadzkiem- były pałacyk myśliwski- położony w leśnym ustroniu, służący dzieciom najbiedniejszym, bo najbardziej upośledzonym, z dala od gwaru i zgiełku wielkomiejskiego, wśród poszumu wiecznie zielonych drzew szpilkowych znajdują chore psychicznie i nerwowo dzieci nowy dom i opiekę dążącą do złagodzenia ich smutnego losu.

Tymi słowami rozpoczyna się pierwsza Kronika Zakładu. W kronikach zakładowych odnaleźć można wszystkie ważniejsze informacje dotyczące działalności placówki, jej reorganizacji w kolejnych latach funkcjonowania i charakteru pracy z dziećmi upośledzonymi.

Pierwsi pensjonariusze przybyli do Zakładu 19 marca 1953 roku. Początkowo dom był koedukacyjny- przebywało w nim około 60 dzieci, na początku 1964 roku wszystkie dziewczynki przeniesiono do innych zakładów. Zakład w Zawadzkiem po dziś dzień przeznaczony jest wyłącznie dla chłopców. Obecnie przebywa w nim 101 wychowanków w różnym stopniu upośledzenia.

Dzieci, które jako pierwsze przybyły do zakładu w marcu 1953 roku, były nie tylko chore psychicznie, ale i wyczerpane pod względem fizycznym. Wymagały troskliwej opieki.

„Pobyt całodzienny dzieci na świeżym powietrzu, dobre odżywianie, troskliwa opieka, czujny dozór lekarza psychiatry, dr Bogusławskiej Haliny i dr Stefana Kalinowskiego, internisty, wpłynęły bardzo korzystnie na rozwój fizyczny dzieci. Także, chociaż w stopniu mniejszym, zmienił się ich stan psychiczny.

„Dnia 31.X.1959 roku przybyła do Zakładu nowa kierowniczka siostra Chrobak Emilia (M. Bonawentura), by z dniem 1 XI objąć urzędowanie^.

Równocześnie ze zmianą kierownictwa zmieniają się metody pracy opiekuńczo- wychowawczej. Więcej uwagi poświęcono na kontakty dzieci z otoczeniem i ich rehabilitacją.

Organizowano różnego rodzaju wycieczki:

• krajoznawcze,
• do zakładów pracy,
• kilkutygodniowe wyjazdy do innych ośrodków, np.: na okres wakacji czy ferii zimowych (m.in. do Strumienia, Cieszyna, Turzy Śląskiej).

Wszystkie te działania miały na celu zapewnienie dzieciom w miarę normalnego życia.

W dniu 19 marca 1973 roku, w 20-tą rocznicę otwarcia Domu Pomocy Społecznej dla Dzieci „Caritas” w Zawadzkiem kierownictwo placówki otrzymało z Państwowego Nadleśnictwa w Kolonowskiem propozycję zaadaptowania na potrzeby dzieci hotelu robotniczego. Po przeanalizowaniu potrzeb domu i kilku wstępnych oględzinach budynku, zdecydowano się na opracowanie kosztorysu i przystąpienie do robót adaptacyjnych, by budynek przekształcić w Szkołę Życia. Zabiegi te zakończyły się powodzeniem.

Pierwszym z pedagogów, który mówił o potrzebie kształcenia upośledzonych umysłowo, był Jan Amos Komeński (1592- 1670). W „Wielkiej dydaktyce” pisał, że z ludzkiego kształcenia nie można żadnych ludzi wykluczyć, a więc niewidomych, głuchych ani upośledzonych umysłowo. „Tępych i głupich” należy kształcić, „bo im ktoś jest  z natury bardziej ociężały i zły, tym bardziej potrzebuje pomocy, by o ile możliwości oswobodzić się ze zwierzęcej ociężałości i tępoty. A nie znajdziesz takiego ubóstwa umysłu, by wykształcenie nie przyniosło mu w ogóle żadnej poprawy.

W tym też mniej więcej czasie pojawiły się nawet pierwsze zajmowania tymi osobami, lecz nie zmieniły one istniejącej wówczas sytuacji i szybko poszły w zapomnienie. Stosunek do upośledzonych umysłowo zmieniał się stopniowo, ale bardzo powoli. Dopiero po zakończeniu II wojny światowej nastąpił rozwój badań naukowych z dziedziny medycyny i psychologii, który spowodował zmiany w dotychczasowych poglądach na upośledzenie umysłowe i praktycznym postępowaniu z ludźmi dotkniętymi tym kalectwem.

Dlatego dążąc do jak najpełniejszego i optymalnego rozwoju swoich podopiecznych zaczęto organizować w Domu Pomocy Społecznej w Zawadzkiem zajęcia dydaktyczne- połączono wychowanie z nauczaniem.  Od momentu powstania szkoła stała się głównym ogniwem rewalidacji wychowanków przebywających w Domu w Zawadzkiem. Podstawowym zadaniem szkoły było i jest kompleksowe rozwiązywanie problemów i niesienie pomocy naszym dzieciom, w celu zapewnienia im powodzenia szkolnego na miarę ich możliwości. W procesie wychowania rewalidacyjnego ważne miejsce zajmują także treści kulturowe danej zbiorowości, objęte mianem tradycji. W treściach tych bowiem tkwią określone wartości istotne dla  kształtowania osobowości wychowanków i charakteru grup, w których przebywają, z którymi jednoczą się i wzrastają. W tym świetle staje się oczywiste, że wychowywać i nauczać jednostki upośledzone umysłowo znaczy pomagać im we wzrastaniu we wspólnocie opartej na więzi wewnętrznej, na spójności oraz obrzędowości i tradycji. Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi obrzędowości są: odpowiedni klimat uroczystości, wprowadzenie nowych pomysłów w realizację obrzędu, atrakcyjny wystrój wnętrza. Dlatego wiele uwagi poświęcano dawniej i dziś uroczystościom szkolnym urządzanym z okazji świąt państwowych, okolicznościowych, związanych z rozpoczęciem i zakończeniem roku szkolnego. W uroczystościach organizowanych na terenie szkoły brali i biorą udział wychowawcy z DPS, ksiądz kapelan, rodzice, czasami przedstawiciele władz gminnych. Niektóre z tych uroczystości kończą się wspólnym posiłkiem np.: z okazji Świąt Bożego Narodzenia organizowana jest Wigilia Szkolna z łamaniem się opłatkiem, z okazji Świąt Wielkanocnych przygotowywane jest śniadanie wielkanocne  z tradycyjnym jajkiem.

Co roku przygotowywane są akademie z okazji: Dnia Edukacji Narodowej, Święta Kobiet, Odzyskania Niepodległości. Corocznie 6 grudnia dzieci wyczekują odwiedzin św. Mikołaja, który nigdy nie zapomina o prezentach. Organizowane są również zabawy taneczne np.: bal andrzejkowy z laniem wosku, zabawy karnawałowe przy choince lub dyskoteki. W pierwszy dzień wiosny zawsze rusza barwny korowód z Marzanną, która topiona jest w rzece Mała Panew. Wszyscy później wracają do szkoły z zielonym gaikiem w wyśmienitych humorach. W miarę istniejących środków finansowych organizowane są wycieczki szkolne np.: do opolskiego ZOO, do Skansenu Wsi Opolskiej w Bierkowicach, do Tarnowskich Gór do Muzeum Ziemi Tarnogórskiej, do Krakowa, Wrocławia. Aby właściwie kształtować uczucia szacunku dla zmarłych, przeżywania nastroju smutku i powagi rokrocznie uczniowie odwiedzają groby wychowanków DPS, którzy spoczywają na cmentarzu w Zawadzkiem. Dużą rolę w pracy dydaktyczno- wychowawczej spełniają zwyczaje w klasach i szkole służące wyrabianiu wzajemnej życzliwości i szacunku. Ważniejsze z nich to: zwracanie się do siebie po imieniu, obchodzenie z udziałem wychowawcy urodzin, składanie życzeń urodzinowych, odwiedzanie chorych uczniów.

Na przestrzeni tych trzydziestu lat istnienia szkoły placówka kilkakrotnie zmieniała swą nazwę, do 1995r. nosiła nazwę Szkoła Życia, później Szkoła Podstawowa Specjalna, a od 1997r. do 31.08.1999r. Szkoła Podstawowa Specjalna i Przysposabiająca do Pracy Zawodowej. Aktualnie na podstawie Uchwały Nr X/57/1999 Rady Powiatu Strzeleckiego z dnia 30 czerwca 1999r. nosi  nazwę  Zespół Szkół Specjalnych przy Domu Pomocy Społecznej w Zawadzkiem.  

Obecnie w skład Zespołu Szkół Specjalnych przy Domu Pomocy Społecznej w Zawadzkiem wchodzą:

☼ Szkoła  Podstawowa  Specjalna dla dzieci i młodzieży

    Niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym,

☼ Szkoła  Specjalna  Przysposabiająca  do  Pracy  z trzyletnim cyklem

    edukacyjnym  dla  uczniów  niepełnosprawnych intelektualnie w  stopniu

    umiarkowanym i znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami

    sprzężonymi,

☼ Zespoły    rewalidacyjno-   wychowawcze   dla   dzieci   i   młodzieży

    upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim.

Organem prowadzącym szkołę jest Powiat Strzelecki w Strzelcach Opolskich, natomiast organem sprawującym nadzór pedagogiczny nad szkołą jest Opolski Kurator Oświaty.

Celem szkoły jest przygotowanie uczniów do życia w integracji ze społeczeństwem poprzez:

• Osiągnięcie wszechstronnego rozwoju uczniów w dostępnym im zakresie, za pomocą specjalnie dobranych metod pedagogicznych,
• Przysposobienie do wykonywania prostych prac.

      Podstawę prawną działalności szkoły stanowią:

1. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o Systemie Oświaty z póź. zm.,
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982r.- Karta Nauczyciela z póź. zm.

Obecnie w szkole zatrudnieni są następujący pracownicy:

Pracownicy szkoły, czyli nauczyciele są członkami rady pedagogicznej. Jest to kolegialny organ upoważniony do rozpatrywania, oceniania i rozstrzygania spraw związanych   z całokształtem działalności dydaktyczno- wychowawczej, opiekuńczej i rewalidacyjnej oraz do opiniowania działalności administracyjno- gospodarczej szkoły. Rada pedagogiczna rozpatruje osiągnięcia uczniów w procesie rewalidacji, roczny plan pracy dydaktyczno- wychowawczej i opiekuńczej, projekt budżetu, plan wydatków na zaspokojenie potrzeb gospodarczych, wnioski dyrektora dotyczące przydziału pracownikom przedmiotów nauczania, godzin ponadwymiarowych, wychowawstw klasowych oraz innych funkcji wynikających z projektu organizacyjnego szkoły.    Przewodniczącym rady pedagogicznej jest dyrektor szkoły. Zobowiązany jest z tego tytułu do tworzenia atmosfery życzliwości i zgodnego współdziałania wszystkich członków rady pedagogicznej w podnoszeniu poziomu działalności rewalidacyjnej szkoły.

Pisząc o nauczycielach pracujących w szkole należy wspomnieć również o dyrektorach kierujących tą placówką. W latach 1974- 2005 funkcję tę sprawowało pięciu dyrektorów. Do roku szkolnego 1997/1998 dyrektorami szkoły były osoby duchowne, które równocześnie pełniły funkcję dyrektora Domu Pomocy Społecznej, jak również i szkoły.

Tabela 9. Dyrektorzy szkoły.

W szkole pracują wysoko wykwalifikowani specjaliści. Wszyscy posiadają pełne kwalifikacje z zakresu oligofrenopedagogiki oraz nauczanych przedmiotów. Misją Szkoły jest przygotowanie uczniów do podstawowego funkcjonowania w życiu codziennym, zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, pewności siebie i sukcesu.

Wieloletnie doświadczenie pozwala wysoko wykwalifikowanej kadrze dostosować metody i formy współpracy do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka oraz sukcesywnie, krok po kroku wdrażać i realizować wyznaczone cele edukacyjne na całym etapie rozwoju dziecka podczas jego pobytu w placówce.